یک عفونت ویروسی خفیف و مسری است که در کودکان خردسال شایع است. علائم شامل زخم در دهان و بثورات در دست ها و پاها است. بیماری دست، پا و دهان بیشتر توسط ویروس کوکساکی ایجاد می شود. هیچ درمان خاصی برای بیماری دست، پا و دهان وجود ندارد. شستن مکرر دست ها و اجتناب از تماس نزدیک با افرادی که بیماری دست، پا و دهان دارند ممکن است به کاهش خطر ابتلا به عفونت در کودک کمک کند.

علائم:

بیماری دست، پا و دهان ممکن است باعث تمام علائم زیر یا فقط برخی از آنها شود. عبارتند از:

• تب، گلودرد واحساس بیماری.
• ضایعات دردناک و تاول مانند روی زبان، لثه ها و داخل گونه ها.
• بثورات در کف دست، کف پا و گاهی اوقات باسن. بثورات خارش ندارد، اما گاهی اوقات تاول دارد. بسته به رنگ پوست، بثورات ممکن است قرمز، سفید، خاکستری یا فقط به صورت برجستگی های ریز ظاهر شوند.
• هیاهو در نوزادان و کودکان نوپا.
• از دست دادن اشتها.
• راش روی دست ناشی از بیماری دست، پا و دهان.
• بیماری دست و پا و دهان اغلب باعث بثورات ضایعات دردناک و تاول مانند در کف دست می شود. بثورات بسته به رنگ پوست متفاوت ظاهر می شوند.
• راش روی پا ناشی از بیماری دست، پا و دهان.

بیماری دست، پا و دهان:

بیماری دست، پا و دهان اغلب باعث بثورات ضایعات دردناک و تاول مانند در کف پا می شود. بثورات بسته به رنگ پوست متفاوت ظاهر می شوند. دوره معمول از عفونت اولیه تا زمان بروز علائم (دوره نهفتگی) 3 تا 6 روز است. کودکان ممکن است تب کنند و دچار گلودرد شوند. آنها گاهی اشتهای خود را از دست می دهند و احساس خوبی ندارند.

یک یا دو روز پس از شروع تب، زخم های دردناک ممکن است در جلوی دهان یا گلو ایجاد شود. بثورات روی دست ها و پاها و گاهی اوقات روی باسن نیز ممکن است ظاهر شود. زخم هایی که در پشت دهان و گلو ایجاد می شوند ممکن است یک بیماری ویروسی مرتبط به نام هرپانژین را نشان دهند. از دیگر ویژگی های هرپانژین می توان به تب شدید ناگهانی و در برخی موارد تشنج اشاره کرد. در موارد نادر، زخم هایی روی دست ها، پاها یا سایر قسمت های بدن ایجاد می شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم:

بیماری دست، پا و دهان معمولاً یک بیماری جزئی است. به طور معمول فقط برای چند روز باعث تب و علائم خفیف می شود. اگر کودک شما کمتر از شش ماه دارد، و زخم دهان دارد یا بعلت گلودرد، نوشیدن مایعات را با درد تجربه می کند، حتما به پزشک خود مراجعه نمائید. اگر علائم فرزندتان پس از 10 روز بهبود نیافت، مجدد به پزشک خود مراجعه نمایید.

علل:

شایع ترین علت بیماری دست، پا و دهان عفونت ناشی از کوکساکی ویروس 16 است. این ویروس کوکساکی متعلق به گروهی از ویروس ها به نام انتروویروس های غیر فلج اطفال است. انواع دیگر انتروویروس ها نیز ممکن است باعث بیماری دست، پا و دهان شوند.

اکثر مردم عفونت کوکساکی ویروس (بیماری دست و پا و دهان) را از طریق دهان دریافت می کنند. این بیماری از طریق تماس فرد به فرد با فرد آلوده گسترش می یابد:

• ترشحات بینی یا ترشحات گلو.
• بزاق دهان.
• مایع از تاول.
• مدفوع.
• قطرات تنفسی پس از سرفه یا عطسه به هوا اسپری می شوند.
• رایج در محیط مراقبت از کودک (مهد کودک).

بیماری دست، پا و دهان بیشتر در کودکان تحت مراقبت شایع است. به این دلیل که کودکان خردسال نیاز به تعویض مکرر پوشک و کمک به استفاده از توالت دارند. آنها همچنین تمایل دارند دست خود را در دهان خود قرار دهند. کودک در هفته اول ابتلا به بیماری دست، پا و دهان بسیار مسری است. اما ویروس می تواند تا هفته ها پس از برطرف شدن علائم در بدن باقی بماند. یعنی کودک هنوز هم می تواند دیگران را آلوده کند.

برخی از افراد، به ویژه بزرگسالان، می توانند ویروس را بدون نشان دادن علائم بیماری منتقل کنند. شیوع این بیماری در تابستان و اوایل پاییز در ایالات متحده شایع تر است. در آب و هوای گرمسیری، شیوع بیماری در فصل بارانی رخ می دهد.

تفاوت از بیماری تب برفکی:

بیماری دست، پا و دهان با بیماری تب برفکی (که گاهی اوقات بیماری سم و دهان نامیده می شود) مرتبط نیست، که یک بیماری ویروسی عفونی است که در حیوانات مزرعه یافت می شود. بیماری دست، پا و دهان از حیوانات خانگی یا حیوانات دیگر به انسان منتقل نمی شود.

عوامل خطر:

سن عامل اصلی خطر بیماری دست ، پا و دهان است. این بیماری بیشتر کودکان کمتر از 5 تا 7 سال را تحت تاثیر قرار می دهد. کودکان در مراکز مراقبت از کودک به ویژه آسیب پذیر هستند زیرا عفونت با تماس فرد به فرد گسترش می یابد.بیماری دهان، دست و پا معمولاً کودکان خردسال را تحت تأثیر قرار می دهد، اما هر کسی می تواند به آن مبتلا شود. تصور می شود که کودکان بزرگتر و بزرگسالان در برابر بیماری دست، پا و دهان ایمنی دارند. آنها اغلب پس از قرار گرفتن در معرض ویروس هایی که باعث بیماری می شوند، آنتی بادی می سازند. اما نوجوانان و بزرگسالان گاهی اوقات هنوز به بیماری دست، پا و دهان مبتلا می شوند.

عوارض:

شایع ترین عارضه بیماری دست، پا و دهان کم آبی بدن است. این بیماری می تواند باعث ایجاد زخم در دهان و گلو شود و بلع آن را دردناک کند. کودک خود را به نوشیدن مایعات در طول بیماری تشویق کنید. اگر کودکان بیش از حد دچار کم آبی شوند، ممکن است به مایعات داخل وریدی (IV) در بیمارستان نیاز داشته باشند. بیماری دست و پا و دهان معمولاً یک بیماری جزئی است. و فقط برای چند روز تب و علائم خفیف ایجاد می کند. گاهی اوقات انتروویروسی که باعث بیماری دست، پا و دهان می شود وارد مغز شده و عوارض جدی ایجاد می کند:

• مننژیت ویروسی: این یک عفونت و التهاب نادر غشای مغز (مننژ) و مایع مغزی نخاعی است.
• آنسفالیت: این بیماری شدید و بالقوه تهدید کننده زندگی شامل التهاب مغز است. آنسفالیت نادر است.

پیشگیری:

می توان خطر ابتلا به بیماری دست، پا و دهان کودک را به طرق مختلف کاهش داد: دست ها را اغلب بشویید. دست های خود را حداقل به مدت 20 ثانیه بشویید. حتما بعد از استفاده از توالت یا تعویض پوشک دست های خود را بشویید. همچنین قبل از تهیه یا خوردن غذا و بعد از باد کردن بینی، عطسه یا سرفه دست های خود را بشویید. هنگامی که آب و صابون در دسترس نیست، از ضدعفونی کننده دست استفاده کنید.

بهداشت خوب را آموزش دهید. به کودکان خود نشان دهید که چگونه دست های خود را بشویند و به آنها کمک کنید تا اغلب این کار را انجام دهند. به آنها نشان دهید که چگونه بهداشت کلی را رعایت کنند. به آنها توضیح دهید که چرا بهتر است انگشتان، دست ها یا هر چیز دیگری را در دهان خود قرار ندهند.

اماکن عمومی را ضد عفونی کنید. مناطق و سطوح پر رفت و آمد را ابتدا با آب و صابون تمیز کنید. سپس با محلول رقیق شده سفید کننده کلر و آب تمیز کنید. اگر در یک مهد کودک هستید، یک برنامه دقیق تمیز و ضد عفونی کردن را دنبال کنید. این ویروس می تواند مدت ها روی سطوح در اماکن عمومی ، از جمله روی دستگیره درها، و روی اقلام مشترک مانند اسباب بازی ها زندگی کند.

از تماس نزدیک اجتناب کنید. از آنجایی که بیماری دست، پا و دهان بسیار مسری است، افراد مبتلا به این بیماری باید در زمانی که علائم دارند، قرار گرفتن در معرض دیگران را محدود کنند. کودکان مبتلا به بیماری دست، پا و دهان را از مهد کودک یا مدرسه دور نگه دارید تا زمانی که تب از بین برود و زخم های دهان بهبود یابد. اگر بیماری دارید، در خانه بمانید.