انواع سرطان کودک
هر سال حدود ۴۰۰,۰۰۰ کودک و نوجوان ۰-۱۹ ساله به سرطان کودک مبتلا می‌شوند. شایع‌ترین انواع سرطان کودک شامل سرطان خون در کودک (لوسمی‌ها)، سرطان‌های مغز، لنفوم‌ها و تومورهای جامد مانند نوروبلاستوما و تومورهای ویلمز است. در کشورهای پردرآمد که خدمات جامع در دسترس است، بیش از ۸۰ درصد کودکان مبتلا به سرطان کودکان درمان می‌شوند. با این حال، در کشورهای با درآمد کم و متوسط، این رقم کمتر از ۳۰ درصد است.
سرطان کودکان به طور کلی از طریق غربالگری قابل پیشگیری یا شناسایی نیست. اکثر انواع سرطان کودک را می‌توان با داروهای ژنریک و درمان‌های دیگری مانند جراحی و رادیوتراپی درمان کرد. مرگ‌های قابل اجتناب ناشی از سرطان‌های کودکان در کشورهای با درآمد کم و متوسط عمدتاً به دلیل عدم تشخیص، تشخیص اشتباه یا تاخیری، موانع دسترسی به مراقبت، ترک درمان، و مرگ ناشی از مسمومیت یا عود رخ می‌دهند.
علائم سرطان کودکان چیست؟
متنوع است و ممکن است بسته به نوع سرطان تغییر کند. برخی از علائم شایع شامل تب، سردردهای شدید و مداوم، درد استخوان، کاهش وزن و ضعف عمومی هستند. برای مثال، علائم سرطان روده در کودک ممکن است شامل درد شکم، اسهال یا یبوست، خونریزی از مقعد و کاهش وزن باشد. در مقابل، علائم سرطان مغز استخوان در کودک می‌تواند شامل ضعف و خستگی، کبودی غیرعادی، خونریزی مکرر و عفونت‌های مکرر باشد. از سوی دیگر، علائم سرطان معده در کودک شامل درد شکم، تهوع، استفراغ و کاهش اشتها است.
تشخیص زودهنگام سرطان می‌تواند به درمان مؤثرتر منجر شود و شانس زنده ماندن را افزایش دهد. در کشورهای با دسترسی بهتر به مراقبت‌های بهداشتی، این امکان وجود دارد که علائم سرطان کودکان به سرعت شناسایی و درمان شوند. با تشخیص به‌موقع و دسترسی به درمان سریع، می‌توان از آسیب‌های جدی جلوگیری کرد.
جلوگیری از سرطان در کودکان: چگونه؟
جلوگیری از سرطان در کودکان به طور کامل ممکن نیست، اما برخی عوامل خطر می‌توانند در بروز سرطان نقش داشته باشند. برای مثال، عفونت‌های مزمن مانند HIV، ویروس اپشتین بار و مالاریا می‌توانند خطر بروز سرطان در کودکان را افزایش دهند. با این حال، واکسیناسیون علیه هپاتیت B برای جلوگیری از سرطان کبد و واکسیناسیون علیه ویروس پاپیلومای انسانی برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم می‌تواند در کاهش خطر بروز سرطان‌های دوران کودکی مفید باشد.
داده‌های موجود نشان می‌دهند که حدود ۱۰ درصد از کودکان مبتلا به سرطان کودک به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد این بیماری هستند. تحقیقات بیشتری برای درک دقیق‌تر این عوامل مورد نیاز است.
درمان سرطان کودکان
درمان موفق سرطان کودکان نیازمند تشخیص صحیح و دقیق است. هر نوع سرطان به یک رژیم درمانی خاص نیاز دارد که ممکن است شامل شیمی‌درمانی، جراحی و رادیوتراپی باشد. همچنین، درمان سرطان کودکان نیازمند توجه ویژه به وضعیت جسمی، تغذیه‌ای و روانی اجتماعی کودکان است. از این‌رو، درمان باید توسط تیم‌های پزشکی چندرشته‌ای و با دسترسی به امکانات مناسب انجام شود.
درمان‌های موجود برای سرطان کودکان شامل داروهای ژنریک ارزان قیمت است که در فهرست داروهای ضروری سازمان جهانی بهداشت برای کودکان قرار دارد. کودکان پس از اتمام درمان نیاز به نظارت و مراقبت‌های طولانی‌مدت دارند تا از عود بیماری جلوگیری شود و هرگونه عوارض طولانی‌مدت مدیریت شود.
تشخیص زودهنگام سرطان کودکان
تشخیص زودهنگام سرطان کودکان از طریق توجه به موارد زیر حاصل می‌گردد:
- آگاهی خانواده‌ها و پزشکان از علائم سرطان کودکان؛
- ارزیابی دقیق بالینی؛
- و دسترسی سریع به درمان.
برنامه‌های موفقی برای تشخیص زودهنگام و صحیح سرطان در کودکان وجود دارند که در کشورهایی با هر سطح درآمدی اجرا شده‌اند و نقش‌های حیاتی گروه‌های والدین و سازمان‌های غیردولتی در این برنامه‌ها برجسته است.
غربالگری سرطان کودکان معمولاً مفید نیست، اما در برخی موارد خاص، می‌توان غربالگری را برای جمعیت‌های پرخطر در نظر گرفت. برای مثال، برخی از سرطان‌های چشم در کودکان ممکن است ناشی از یک جهش ارثی باشند که در این موارد، مشاوره ژنتیکی و معاینه منظم چشم می‌تواند مفید باشد.
نتیجه‌گیری
سرطان کودکان یکی از چالش‌های مهم سلامت جهانی است که با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌توان نتایج بهتری برای کودکان فراهم کرد. با توجه به تأثیرات اجتماعی و اقتصادی این بیماری، ایجاد دسترسی به مراقبت‌های باکیفیت برای همه کودکان و تمرکز بر کاهش موانع درمانی در کشورهای کم‌درآمد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
پرسش‌های متداول درباره سرطان کودک
سؤال 1: علل اصلی بروز سرطان در کودکان چیست؟
پاسخ: سرطان در کودکان به‌طور عمده علت شناخته‌شده‌ای ندارد و به‌طور کلی نمی‌توان آن را به عوامل محیطی یا سبک زندگی مرتبط کرد. برخلاف سرطان در بزرگسالان، تنها درصد کمی از سرطان‌های دوران کودکی ناشی از عوامل ژنتیکی یا عفونت‌های مزمن مانند ویروس اپشتین بار و HIV هستند.
سؤال 2: چگونه می‌توان سرطان کودکان را به‌موقع تشخیص داد؟
پاسخ: تشخیص زودهنگام سرطان در کودکان با آگاهی خانواده‌ها و پزشکان از علائم اولیه مانند تب، سردردهای مداوم، درد استخوان و کاهش وزن ممکن می‌شود. ارزیابی بالینی دقیق و به‌موقع و دسترسی به درمان سریع از عوامل حیاتی در افزایش احتمال بقا هستند.
سؤال 3: چه روش‌هایی برای درمان سرطان در کودکان وجود دارد؟
پاسخ: درمان سرطان کودکان شامل روش‌هایی مانند شیمی‌درمانی، جراحی و رادیوتراپی است. این درمان‌ها باید با توجه به نوع و وسعت بیماری و همچنین نیازهای خاص کودکان در حال رشد، توسط تیم‌های پزشکی چندرشته‌ای اجرا شوند.
