لجبازی یک رفتار طبیعی در کودکان است که معمولاً در سنین ۲ تا ۳ سالگی شروع می شود. در این سن، کودکان در حال کشف استقلال خود هستند و می خواهند خودشان تصمیم بگیرند. این می تواند منجر به نافرمانی، بحث و جدل و سایر رفتارهای لجبازانه شود.
دلایل لجبازی در کودکان:
- نیاز به استقلال: کودکان در سنین ۲ تا ۳ سالگی در حال کشف استقلال خود هستند و می خواهند خودشان تصمیم بگیرند. این می تواند منجر به نافرمانی و سایر رفتارهای لجبازانه شود.
- جلب توجه: گاهی اوقات کودکان برای جلب توجه لجبازی می کنند. آنها ممکن است دریافته باشند که لجبازی راهی برای دریافت واکنش از والدین یا مراقبینشان است.
- خستگی یا گرسنگی: زمانی که کودکان خسته یا گرسنه هستند، بیشتر مستعد لجبازی می شوند.
- ناتوانی در بیان احساسات: گاهی اوقات کودکان لجبازی می کنند زیرا نمی توانند احساسات خود را به طور موثری بیان کنند.
علائم کودک لجباز
- لجبازی کودکان باعث بروز علائمی در آن ها می شود که زنگ خطر لجبازی را به صدا در می آورد. این کودکان حتی برای انجام کارهای ساده و روزمره نیز والدین خود را به ستوه آورده و حاضر به انجام آن نمی شوند. به عنوان مثال برای مسواک زدن و یا پوشیدن شلوار بعد از رفتن به دستشویی، انرژی زیادی از والدین گرفته و باز هم موفقیتی حاصل نمی شود.
- این کودکان دارای اختلال خلق هستند که معمولا دلیل مهمی هم ندارد. رفتارهایی دیگر از جمله جیغ و فریاد، داد زدن، پا کوبیدن به زمین در کودکان لجباز شایع است و این رفتارها در محیط های خارج از منزل و در انظار عمومی بیشتر نمود پیدا می کند. ابراز خشم نیز از دیگر علائم لجبازی کودکان بوده که با بزرگتر شدن وی، با نافرمانی نیز آمیخته می شود.
- دقت کنید که پافشاری کودکان لجباز برای رسیدن به هدف در همه ی موقعیت های زمانی و مکانی ادامه دارد و هیچ چیز جلوی آن را نمی گیرد و با رشد کودک نیز شدیدتر می شود.
خصوصیت کودکان لجباز
- این کودکان به صورت خشن و تندی تمایل به استقلال دارند. گرچه از سنین خاصی همه ی کودکان نیاز به استقلال را درون خود کشف کرده و آن را پرورش می دهند. اما در کودکان لجباز این امر بسیار با خشونت و استبداد صورت می گیرد. در واقع به گونه ای ابراز استقلال می کنند که استقلال سایرین را سلب می نمایند.
- کج خلقی در این کودکان بیش از سایرین دیده می شود. کودکان لجباز به دلیل تمایلات خاص خود و این که حرف خود را درست یا غلط به کرسی نشانند، از هر ابزاری استفاده می کنند. کج خلقی ابتدایی ترین سلاح کودکان برای رسیدن به اهدافشان می باشد. چرا که طبق تحقیقات به عمل آمده، یکی از ناراحت کننده ترین و عصبانی کننده ترین صداها و رفتارهای موجود در طبیعت، صدای گریه، نق زدن، غر زدن و هر آن چیزی است که کج خلقی کودک را نشان می دهد. کودکان نیز در طول تاریخ از این موضوع بهره گرفته و با کج خلقی و لجبازی از والدین خود باجگیری می کرده اند.
- کودکان لجباز هنگام انجام کارهای مورد پسند خود بسیار وظیفه شناس می باشند. کودکانی که به سختی، کارهای روزمره و ساده ی خود را انجام داده و والدین خود را حتی برای پوشیدن یک لباس، درمانده کرده اند، هنگامی که کار مورد علاقه ی خود را انجام می دهند، به یک باره تغییر کرده و بسیار سر به راه و مقید به انجام وظیفه عمل می کنند.
- در اکثر موارد مانند یک رئیس رفتار می کنند. این کودکان برای آن که لجبازی خود را نشان داده و از انجام هر کاری سرپیچی کنند، سعی دارند تا خود را رئیس و سرگروه نشان دهند تا دیگر کسی قادر به دستور دادن به آن ها نبوده و همه تنها از آن ها اطاعت کنند. چرا که فقط به این صورت است که می توانند یک به یک به بهانه های خود افزوده و هر لحظه خواسته ی جدیدی داشته باشند.
- کودکان لجباز هر کاری را با هر سرعتی که بخواهند جلو می برند. بنابراین به زمان بندی و فرصتی که در اختیار آن ها قرار می دهید توجه چندانی ندارند. برای مثال زمانی که همه ی شما آماده هستید و قصد رفتن به خارج از منزل را دارید، او هنوز در حال بازی میان خانه است بدون آن که لباس های خود را پوشیده باشد. یا هنگامی که به پیاده روی رفته اید، بسیار جلوتر از شما یا عقب تر از شما حرکت کرده و علاقه ای به هم سرعت شدن با شما ندارد.
- اما مهم ترین ویژگی و خصوصیت این کودکان را باید نیاز شدید به توجه و دیده و شنیده شدن دانست. ریشه ی تمام رفتارهایی که با نام لجبازی کودکان شناخته می شوند، نیاز به توجه شدید می باشد. بسیاری از کودکان به دلیل آن که توجه مثبت اطرافیان را به حد مطلوب در اختیار ندارند، از طریق وجوه منفی توجه آن ها را برمی انگیزند تا جایی که حتی تنبیه فیزیکی را برای جلب توجه به جان می خرند.
در اینجا چند نکته برای برخورد با کودک لجباز ارائه می‌شود:
حفظ آرامش:
- اولین قدم برای برخورد با کودک لجباز، حفظ آرامش خودتان است. اگر شما عصبانی یا ناامید شوید، فقط وضعیت را بدتر می کنید.
- نفس عمیق بکشید و سعی کنید خونسردی خود را حفظ کنید.
گوش دادن به کودک:
- به کودک خود گوش فرا دهید و سعی کنید بفهمید که چرا لجبازی می کند. به او فرصتی برای بیان احساسات خود بدهید.
- با پرسیدن سوالات باز و فعالانه به کودک خود نشان دهید که به حرف‌های او گوش می‌دهید.
انتخاب به کودک بدهید:
- به کودک خود در انتخاب های ساده مانند انتخاب لباس یا اسباب بازی حق انتخاب بدهید. این به او کمک می کند تا احساس استقلال کند.
- به او دو یا سه گزینه بدهید و اجازه دهید تا یکی را انتخاب کند.
از پیامدهای منطقی استفاده کنید:
- از پیامدهای منطقی برای رفتارهای لجبازانه استفاده کنید. به عنوان مثال، اگر کودک شما از خوردن شام خود امتناع می کند، ممکن است به او بگویید که تا صبح نمی تواند چیزی بخورد.
- پیامدها باید متناسب با سن و تخلف کودک باشد.
از تنبیه بدنی خودداری کنید:
- از تنبیه بدنی برای لجبازی خودداری کنید. تنبیه بدنی فقط باعث می شود که کودک شما بیشتر عصبانی و لجباز شود.
- تنبیه بدنی می تواند اثرات مخربی بر سلامت جسمی و روانی کودک داشته باشد.
صبور باشید:
- صبور باشید و به یاد داشته باشید که لجبازی یک مرحله طبیعی در رشد کودک است. با گذشت زمان و صبر و حوصله شما، کودک شما از لجبازی خود دست خواهد کشید.
- لجبازی ممکن است برای چند ماه یا حتی چند سال ادامه داشته باشد.
