تراکم استخوان چیست و چگونه انجام می‌شود؟
تراکم استخوان به میزان مواد معدنی موجود در استخوانها گفته می‌شود که نشان‌دهنده استحکام و سلامت استخوانها است. برای اندازه‌گیری تراکم استخوانها، روش‌های مختلفی مانند تست پوکی استخوان و اسکن DEXA استفاده می‌شود. این روش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا وضعیت استخوانها را ارزیابی کرده و در صورت لزوم درمان‌های مناسب را تجویز کنند.
روش تشخیص پوکی استخوان
تست پوکی استخوان شامل آزمایش‌های مختلفی از جمله اسکن DEXA و بررسی سطح مواد معدنی در استخوانها است که برای شناسایی زودهنگام پوکی در استخوانها به کار می‌رود. این تست‌ها به‌طور ویژه برای افراد در معرض خطر مانند سالمندان توصیه می‌شود.
تشخیص و ارزیابی پوکی استخوان
چکاپ سلامت استخوانها شامل آزمایش‌های مختلف از جمله تستهای خون و تصویربرداری است که برای ارزیابی وضعیت استخوانها و پیشگیری از شکستگی در استخوانها انجام می‌شود. این چکاپ‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا به‌موقع تشخیص داده و اقدامات پیشگیرانه لازم را اتخاذ کنند. برخی از این آزمایشها و تستهای پوکی استخوان (Osteoporosis) به شرح زیر هستند:
آزمایش پوکی استخوان با آزمایش خون
آزمایش خون می‌تواند به شناسایی عوامل مؤثر بر سلامت استخوانها کمک کند. اندازه‌گیری سطح کلسیم، فسفر و ویتامین D در خون می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت استخوانها و احتمال بروز پوکی در استخوانها باشد.
تست کلسیم سرم (Serum Calcium)
کلسیم یکی از مواد معدنی اصلی در ساختار استخوانها است. سطح پایین یا غیرطبیعی کلسیم می‌تواند نشانه‌ای از وجود پوکی استخوان باشد.
تست فسفر سرم (Serum Phosphorus)
فسفر نقش مهمی در حفظ سلامت استخوانها دارد. هرگونه اختلال در سطح آن می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مربوط به استخوانها باشد.
آزمایش ویتامین دی (D)
ویتامین D برای جذب کلسیم و تقویت ساختار استخوانها ضروری است. کمبود این ویتامین می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.
تست هورمون پاراتیروئید (PTH)
هورمون پاراتیروئید (PTH) در تنظیم سطح کلسیم خون نقش دارد. سطح بالای این هورمون می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی مانند پوکی استخوان یا اختلالات در عملکرد غدد پاراتیروئید باشد.
آنزیم آلکالین فسفاتاز (ALP)
افزایش سطح آنزیم آلکالین فسفاتاز (Alkaline Phosphatase) می‌تواند نشانه‌ای از فعالیت بیش از حد استخوانی و تغییرات متابولیکی در ساختار استخوان باشد.
آزمایش‌های ادرار
آزمایش‌های ادراری نیز در ارزیابی روند تجزیه و بازسازی استخوانها مفید هستند.
دفع کلسیم ادراری
اندازه‌گیری میزان کلسیم دفع شده از طریق ادرار می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات متابولیکی مرتبط با پوکی استخوان باشد. دفع بیش از حد کلسیم در ادرار معمولاً به عنوان یکی از عوامل خطر برای ابتلا به پوکی استخوان در نظر گرفته می‌شود.
استخوان‌سنجی (Densitometry)
استخوان‌سنجی به عنوان دقیق‌ترین روش تصویربرداری برای اندازه‌گیری تراکم استخوانها و شناسایی زودهنگام پوکی استخوان شناخته می‌شود.
اسکن DEXA (دابل انرژی ایکس‌رِی اَپسورپتیومتری)
این روش پیشرفته و استاندارد، تراکم استخوان در مناطق کلیدی مانند ران، ستون فقرات و مچ دست را اندازه‌گیری می‌کند. علاوه بر تشخیص پوکی استخوان، اسکن DEXA شاخص T-score را محاسبه می‌کند که کاهش تراکم استخوان را نسبت به افراد سالم هم‌سن نشان می‌دهد. این آزمایش با دقت بالا در آزمایشگاه فروردین انجام می‌شود که از به‌روزترین تجهیزات تصویربرداری برخوردار است.
آزمایش‌های تصویربرداری تکمیلی
در موارد خاص، پزشکان از روش‌های تصویربرداری دیگر برای ارزیابی کامل وضعیت استخوانها استفاده می‌کنند:
(تصویربرداری MRI)
این روش بدون استفاده از اشعه، برای بررسی آسیب‌های احتمالی استخوانی و مفصلی بسیار مفید است
اسکن سی‌تی (توموگرافی کامپیوتری)
اسکن سی‌تی در شرایط خاص برای بررسی دقیق‌تر ساختار استخوانها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ارزیابی خطر شکستگی
برای تعیین میزان خطر شکستگی در بیماران مبتلا به پوکی استخوان، از ابزارهای تخصصی ارزیابی استفاده می‌شود:
(ابزار ارزیابی خطر شکستگی FRAX )
این ابزار آنلاین با در نظر گرفتن عواملی مانند سن، جنسیت، سابقه شکستگی و نتایج اسکن DEXA، خطر شکستگی را به دقت پیش‌بینی می‌کند.
