بیماری اگزما چیست؟ راهنمای کامل علائم، دلایل و روش‌های تشخیص​

تصور کنید یک روز صبح از خواب بیدار می‌شوید و متوجه لکه‌های قرمز و ملتهبی روی پوست فرزندتان می‌شوید که بی‌وقفه آن را می‌خاراند. این سناریوی آشنایی برای میلیون‌ها خانواده در سراسر جهان است که به بیماری اگزما مبتلا میشوند. اما بیماری اگزما چیست؟

آشنایی با شایع‌ترین بیماری التهابی پوست

بر اساس پیش‌بینی‌های بهداشتی جهانی برای سال ۲۰۲۵، انتظار می‌رود بیش از ۳۵۰ میلیون نفر در جهان با یکی از انواع اگزما زندگی کنند. این آمار نشان می‌دهد که شما تنها نیستید. اگزما، که در علم پزشکی با نام درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی مزمن پوست است که با خشکی شدید، خارش آزاردهنده و بثورات پوستی همراه است.
این بیماری صرفاً یک حساسیت پوستی ساده نیست و می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. درک اینکه بیماری اگزما چیست، چه علائمی دارد و چگونه می‌توان آن را به درستی تشخیص داد، اولین و مهم‌ترین قدم برای مدیریت و کنترل آن است. در این مقاله از آزمایشگاه فروردین به این موضوع می‌پردازیم.

علائم اگزوما چیست: از خارش تا بثورات پوستی

علائم اگزوما می‌تواند از فردی به فرد دیگر و بسته به سن و نوع بیماری، متفاوت باشد. با این حال، برخی از نشانه‌ها تقریباً در همه بیماران مشترک هستند:

• خارش شدید: این شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین علامت است که می‌تواند شب‌ها تشدید شود.
• پوست خشک و حساس: پوست فرد مبتلا به اگزما توانایی خود در حفظ رطوبت را از دست می‌دهد.
• قرمزی و التهاب: پوست در نواحی آسیب‌دیده، قرمز و ملتهب به نظر می‌رسد.
• بثورات پوستی (راش): این بثورات می‌توانند به شکل لکه‌های قرمز، برجستگی‌های کوچک یا تاول‌های آبدار ظاهر شوند.
• پوست ضخیم و پوسته‌پوسته: خاراندن مکرر می‌تواند منجر به ضخیم شدن و ترک خوردن پوست شود.

چرا به اگزما مبتلا می‌شویم؟ بررسی دلایل ژنتیکی و محیطی

اگزما یک بیماری تک‌عاملی نیست؛ بلکه نتیجه تعامل پیچیده‌ای بین عوامل ژنتیکی و محرک‌های محیطی است.

دلایل ژنتیکی و سابقه خانوادگی

اگر یکی از والدین یا بستگان نزدیک شما سابقه اگزما، آسم یا تب یونجه داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. ژن‌ها بر عملکرد سد دفاعی پوست تأثیر می‌گذارند. در افراد مبتلا به اگزما، این سد ضعیف‌تر عمل کرده و رطوبت خود را به راحتی از دست می‌دهد و به مواد محرک اجازه نفوذ می‌دهد.​​

نقش محرک‌های محیطی

عوامل متعددی در محیط می‌توانند باعث شعله‌ور شدن یا تشدید اگزما شوند، از جمله عوامل محیطی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد

• آلرژن‌ها: گرد و غبار، گرده گیاهان، شوره حیوانات خانگی و برخی مواد غذایی.
• مواد محرک: صابون‌های قوی، مواد شوینده، عطرها و پارچه‌های پشمی.
• آب و هوا: هوای خشک و سرد زمستان یا تعریق زیاد در تابستان.
• استرس: استرس‌های عاطفی و روانی یکی از شناخته‌شده‌ترین عوامل تشدید کننده اگزما هستند.

آیا بیماری اگزوما خطرناک است و به دیگران منتقل می‌شود؟

این دو سوال از بزرگ‌ترین نگرانی‌های افرادی است که با اگزما دست و پنجه نرم می‌کنند. بیایید به آن‌ها پاسخ دهیم:

آیا بیماری اگزما خطرناک است؟

در حالت عادی، اگزما یک بیماری خطرناک و تهدید کننده زندگی نیست. با این حال، اگر به درستی مدیریت و درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارضی شود. خارش شدید و مداوم پوست می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های باز شود که مستعد عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی هستند. همچنین، تأثیر روانی این بیماری، مانند اختلال در خواب و کاهش اعتماد به نفس، از جمله عوارض دیگر آن است.

بیماری اگزما واگیر دارد؟

خیر، اگزما یک بیماری عفونی نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. این بیماری ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن و عوامل ژنتیکی است، نه یک میکروب یا ویروس. بنابراین، شما می‌توانید بدون هیچ نگرانی با افراد مبتلا به اگزما در تماس باشید.

انواع مختلف اگزما چیست؟

اگزما انواع مختلفی دارد که هر کدام علائم و نواحی درگیری خاص خود را دارند. در اینجا به شایع‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

بیماری اگزما در کودکان (اگزمای آتوپیک)

این شایع‌ترین نوع اگزما است که معمولاً از دوران نوزادی شروع می‌شود. بیماری اگزما در کودکان اغلب روی صورت (گونه‌ها)، پوست سر و قسمت‌های بیرونی دست و پا ظاهر می‌شود. پوست خشک و خارش‌دار مشخصه اصلی آن است و مدیریت صحیح آن برای راحتی کودک بسیار اهمیت دارد.

بیماری اگزما دست و پا (درماتیت دیس هیدروتیک)

این نوع اگزما با تاول‌های کوچک و خارش‌دار در کف دست‌ها، کناره‌های انگشتان و کف پا مشخص می‌شود. بیماری اگزما دست و پا بیشتر در بزرگسالان جوان دیده می‌شود و ممکن است با استرس یا قرار گرفتن در معرض فلزاتی مانند نیکل تشدید شود.
انواع دیگری مانند درماتیت تماسی (ناشی از تماس با ماده حساسیت‌زا) و درماتیت سبورئیک (که باعث شوره سر می‌شود) نیز وجود دارند.

اگزوما چگونه تشخیص داده میشود؟

اگرچه علائم اگزما ممکن است واضح به نظر برسند، اما تشخیص قطعی باید حتماً توسط پزشک متخصص پوست انجام شود. چرا که بسیاری از بیماری‌های پوستی دیگر می‌توانند علائمی شبیه به اگزما داشته باشند. پزشک با معاینه بالینی شروع می‌کند، اما گاهی برای رد کردن سایر احتمالات و شناسایی محرک‌های خاص، انجام آزمایش‌های تکمیلی ضروری است.
اینجاست که دقت و اعتبار یک آزمایشگاه تخصصی اهمیت پیدا می‌کند. آزمایشگاه فروردین با بهره‌گیری از تکنولوژی روز و تیمی از متخصصان مجرب، به پزشکان کمک می‌کند تا به یک تشخیص قطعی و دقیق دست یابند.

آزمایش‌های پزشکی برای تشخیص دقیق بیماری اگزما

تست اگزوما در تهران و آزمایشگاه فروردین​

برای تشخیص دقیق اگزما، پزشک ابتدا با معاینه بالینی و بررسی سابقه بیمار شروع می‌کند و در صورت نیاز از آزمایش‌های تکمیلی استفاده می‌شود. مهم‌ترین این آزمایش‌ها شامل تست آلرژی پوستی (Skin Prick Test) برای شناسایی حساسیت به مواد مختلف، تست پچ (Patch Test) برای تشخیص آلرژی‌های تماسی، و آزمایش خون IgE کل و اختصاصی جهت بررسی سطح آنتی‌بادی‌های آلرژیک است. همچنین در برخی موارد آزمایش CBC برای بررسی التهاب یا عفونت، و در شرایط خاص‌تر بیوپسی پوست برای تفکیک اگزما از بیماری‌های مشابه مانند پسوریازیس انجام می‌شود. در موارد نادر، پزشک ممکن است از آزمایش‌های ایمنی و تست‌های افتراقی برای رد سایر بیماری‌های پوستی استفاده کند. این مجموعه آزمایش‌ها کمک می‌کنند علاوه بر تشخیص قطعی اگزما، محرک‌ها و عوامل زمینه‌ساز آن نیز شناسایی شوند.​

سوالات متداول درباره بیماری اگزما (FAQ)​

بیماری اگزما پوستی چیست؟

اگزما، یک بیماری التهابی مزمن پوست است که باعث خشکی، خارش شدید و قرمزی پوست می‌شود و واگیردار نیست.

آیا استرس می‌تواند اگزما را تشدید کند؟

بله، استرس یکی از قوی‌ترین محرک‌ها برای شعله‌ور شدن اگزما است. هورمون‌های استرس مانند کورتیزول می‌توانند باعث واکنش التهابی در پوست شوند.

بهترین راه برای کنترل خارش ناشی از اگزما چیست؟

استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌های فاقد عطر، پرهیز از دوش آب داغ، استفاده از کمپرس سرد و مصرف داروهای ضدخارش تجویز شده توسط پزشک، بهترین راه‌ها برای کنترل خارش هستند.

آیا رژیم غذایی خاصی برای بیماران اگزما وجود دارد؟

اگرچه رژیم غذایی مشخصی برای همه وجود ندارد، اما برخی افراد با حذف مواد غذایی آلرژی‌زا مانند شیر گاو، تخم مرغ، سویا و گندم (پس از مشورت با پزشک و انجام تست آلرژی) بهبود می‌یابند.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

زندگی با اگزما ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما با دانش صحیح و مدیریت درست، کاملاً قابل کنترل است. مهم‌ترین نکات این است که بدانید بیماری اگزما چیست، محرک‌های خود را بشناسید و از یک روتین مراقبتی پوست پیروی کنید. به یاد داشته باشید که تشخیص دقیق، سنگ بنای یک برنامه درمانی موفق است. برای دریافت مشاوره و انجام آزمایش‌های دقیق تشخیصی، با متخصصان ما در آزمایشگاه فروردین تماس بگیرید یا به صورت آنلاین نوبت خود را رزرو کنید.