فلج بل (Bell’s Palsy)، که با عنوان بیماری بل نیز شناخته میشود، یکی از شایعترین علل ضعف ناگهانی عضلات صورت است. تصور کنید یکباره هنگام لبخند زدن یا بستن چشم، نیمی از صورتتان بیحرکت بماند. این وضعیت نگرانکننده ممکن است با ترس از سکته مغزی همراه باشد، اما اغلب ناشی از اختلالی خوشخیم و موقتی است. در این مقاله، با زبانی ساده و علمی، تمام اطلاعات لازم درباره علائم، علت، روشهای تشخیص و درمان فلج بل را در اختیار شما قرار میدهیم تا نگرانیهایتان کمتر و آگاهیتان بیشتر شود.
علائم فلج بل: چگونه آن را تشخیص دهیم؟
علائم اولیه و ناگهانی بیماری بلز چیست
فلج بل معمولاً به طور ناگهانی و بدون هشدار قبلی ظاهر میشود. رایجترین علائم عبارتاند از:
افتادگی یک طرف صورت؛
ناتوانی در بستن چشم در سمت آسیبدیده؛
مشکل در خوردن، آشامیدن یا صحبت کردن؛
کاهش حس چشایی در دو سوم جلویی زبان؛
حساسیت به صدا در یک گوش (هایپراکوزیس)؛
آبریزش از دهان هنگام غذا خوردن.
تفاوت فلج بل و سکته مغزی
یکی از دغدغههای مهم بیماران، ترس از سکته مغزی است. اما در فلج بل:
فقط عضلات صورت درگیر میشوند، نه سایر اندامها.
بیمار توانایی حرکت دست و پا را حفظ میکند.
معمولاً فقط یک طرف صورت درگیر میشود و ابرو نیز نمیتواند بالا برود (در سکته، ابرو معمولاً بالا میرود).
توصیه: در صورت بروز ناگهانی علائم، حتماً فوراً به پزشک مراجعه کنید تا احتمال سکته مغزی رد شود.
💡 سکته مغزی چه زمانی رخ میدهد و چگونه جانتان را نجات دهید؟
👈 با 20 علامت مهم سکته مغزی آشنا شوید. همین حالا کلیک کنید!
علت بیماری بلز چیست؟
عوامل ویروسی و فاکتورهای خطر
علت دقیق فلج بل هنوز به طور قطعی مشخص نیست. با این حال، پزشکان معتقدند التهاب عصب صورت (عصب هفتم مغزی) به دلیل فعال شدن مجدد برخی ویروسها، نقش اصلی دارد.
عوامل ویروسی
ویروسهای شایع در این زمینه عبارتاند از:
ویروس تبخال (HSV-1)
ویروس زونا (VZV)
ویروس آنفولانزا
ویروس اپشتینبار (EBV)
عوامل خطر
بارداری (مخصوصاً سهماهه سوم)
استرس شدید
سابقه ابتلا در خانواده
💡 زونا چیست و چرا باید آن را جدی بگیرید؟
👈 علائم و راههای درمان بیماری زونا را همین حالا بخوانید!
نقش آزمایشگاه در تشخیص فلج بل
تشخیص فلج بل معمولاً بالینی است، یعنی بر اساس معاینه پزشک و علائم ظاهری. اما برای اطمینان از رد سایر بیماریهای جدی مانند عفونتهای سیستم عصبی یا بیماریهای خودایمنی، ممکن است پزشک درخواست آزمایش بدهد.
کدام آزمایشها به رد کردن سایر بیماریها کمک میکنند؟
آزمایش خون برای بررسی قند خون، علائم التهاب یا عفونت؛
آزمایش آنتیبادی برای رد بیماریهای ویروسی؛
در موارد خاص: MRI یا سیتیاسکن برای بررسی آسیب به عصب صورت.
📌 برای اطمینان از تشخیص دقیق و رد سایر احتمالات، پزشک شما ممکن است آزمایشهای تکمیلی را توصیه کند. آزمایشگاه فروردین آماده ارائه خدمات دقیق در این زمینه است.
روشهای درمان فلج بل
درمانهای دارویی (کورتیکواستروئیدها)
جالب است بدانید فلج بل بیماری نادری در بین چهرههای مشهور نیست؛ حتی آنجلینا جولی در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که به فلج بل (Bell’s Palsy) مبتلا شده است!. درمان فلج بل معمولاً ترکیبی از داروهای ضدالتهاب مانند کورتیکواستروئیدها و فیزیوتراپی تخصصی برای تقویت عضلات صورت است. این دو روش در کنار هم میتوانند روند بهبودی را تسریع کرده و از عوارض طولانیمدت جلوگیری کنند.
مصرف داروهای ضدالتهابی مانند پِرِدنیزولون در ۷۲ ساعت اول، شانس بهبودی را افزایش میدهد.
گاهی اوقات داروهای ضدویروس نیز به همراه استروئیدها تجویز میشوند، مخصوصاً اگر ویروس زونا مشکوک باشد.
فیزیوتراپی و تمرینات صورت
تمرینات خاصی برای تحریک عضلات صورت توصیه میشود؛
ماساژهای ملایم و تحریک حرکتی به بازسازی عصب کمک میکند؛
برخی بیماران از تحریک الکتریکی نیز بهرهمند میشوند.
مراقبت از چشم
از آنجایی که چشم در سمت آسیبدیده کامل بسته نمیشود:
استفاده از قطره اشک مصنوعی؛
بستن چشم هنگام خواب با گاز استریل؛
استفاده از پماد محافظ در شب.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت به سرعت پیشرفت کرد؛
اگر ضعف در سایر اندامها نیز دیده شد؛
اگر درد شدید گوش یا ترشح از گوش دارید؛
اگر بهبودی پس از ۳ هفته آغاز نشد.
نتیجهگیری
فلج بل میتواند ناگهانی و ترسناک باشد، اما خوشبختانه اغلب خوشخیم و قابل درمان است. تشخیص سریع، شروع زودهنگام دارو و مراقبتهای حمایتی مانند فیزیوتراپی، مسیر بهبودی را هموارتر میکند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائم مشابه مواجه شدید، با حفظ آرامش، به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
🔹 آیا فلج بل خطرناک است؟
خیر. معمولاً یک بیماری موقتی است و با درمان مناسب، بیشتر افراد طی چند هفته تا چند ماه بهبود مییابند.
🔹 مدت زمان درمان فلج بلز چقدر است؟
در اغلب موارد بین ۲ تا ۶ هفته. برخی بیماران ممکن است تا ۶ ماه نیز نیاز به زمان برای بهبودی کامل داشته باشند.
🔹 آیا فلج بل باز میگردد؟
در موارد نادر ممکن است عود کند، بهویژه اگر عوامل زمینهای مانند دیابت کنترل نشده باشند.
🔹 آیا استرس باعث فلج بل میشود؟
استرس شدید ممکن است سیستم ایمنی را تضعیف کند و باعث فعال شدن ویروسها شود، اما به تنهایی علت مستقیم نیست.
